Aquathermie

Aanleiding

Om de temperatuur op aarde niet verder te laten stijgen dan anderhalve graad heeft de Nederlandse overheid afspraken vastgelegd in het Klimaatakkoord. Bij een stijging van anderhalve graag lijken de gevolgen van klimaatverandering nog beheersbaar. Om de doelstelling te halen heeft de overheid samen met bedrijven en organisaties maatregelen afgesproken. De Nederlandse overheid wil in 2030 49% minder CO2 uitstoten ten opzichte van 1990. In 2050 moet dat 95% minder zijn. Daarvoor is het nodig dat in 2050 7 miljoen woningen en 1 miljoen andere gebouwen van het aardgas af zijn. Als eerste stap moeten in 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd zijn. Dit betekent een combinatie van isoleren, energiezuinig ventileren en het gebruiken van duurzame warmte en elektriciteit. Ook in de Hoeksche Waard werken we stap voor stap aan dit onderwerp, net als alle andere gemeenten in Nederland.

Om dit kunnen realiseren moeten er betrouwbare en betaalbare technische oplossingen ontwikkeld worden, die kunnen rekenen op draagvlak bij huiseigenaren en huurders. Er is niet één optimale technische oplossing voor heel Nederland, zoals dit bij aardgas het geval was. Beschikbaarheid, betaalbaarheid, ruimte, duurzaamheid, acceptatie en betrouwbaarheid van de technische oplossing spelen een rol.

Aquathermie

Er is veel water in en rond de Hoeksche Waard. In dit water zit veel energie opgeslagen. Het winnen van die energie uit water noemen we aquathermie. Het verwarmen en koelen van gebouwen door het gebruik van warmte en koude uit oppervlaktewater (Binnenmaas, Haringvliet, Hollands Diep, Spui etc etc.) is in Nederland behoorlijk in ontwikkeling. In de zomer wordt de warmte uit het water opgeslagen in de bodem. In de winter wordt dit er weer uitgehaald, verder opgewarmd naar de gewenste temperatuur en verdeeld via een warmtenet naar de woningen. Zo gebruiken we de warmte van de zomer in de winter. Het bijverwarmen gaat elektrisch met een warmtepomp. Dit kan op één centrale plek gebeuren of in de woningen zelf. Hoeveel er bij uw woning moet worden bij verwarmt hangt af van de kwaliteit van de isolatie, de energiezuinigheid van de ventilatie, uw comfortwensen en de aanvoertemperatuur van het water uit de bodem. Ook zal uw huidige afgiftesysteem (radiatoren, convectoren, vloerverwarming, etc etc) geschikt moeten zijn voor lage temperatuurverwarming.

De gemeente Hoeksche Waard heeft als opdrachtgever in overleg met VVE Numansgors adviesbureau IF Technology gevraagd de haalbaarheid van aquathermie voor Numansgors uit te werken. Op deze manier heeft de gemeente Hoeksche Waard inzicht in de potentie van aquathermie naar aanleiding van een concreet voorbeeld en maken de inwoners van Numansgors met een mogelijke oplossing die aardgas kan vervangen. Uiteraard is dit niet de enige mogelijkheid om aardgasvrij te wonen en te werken. Stap voor stap onderzoeken we gezamenlijk met inwoners de mogelijkheden. Dit is er één van.

Kwaliteit van de bodem

We hebben gekeken naar de stroming van water in de ondergrond onder Numansgors. Als je de warmte van de zomer op wilt slaan in de bodem is dit een belangrijk punt om te onderzoeken. Er zijn veel gegevens beschikbaar over de ondergrond in Nederland maar er blijft altijd een onzekerheid totdat er proefboringen gedaan zijn. In deze fase hebben we geen proefboringen uit laten voeren. De bodem lijkt geschikt voor hergebruik van de zomerwarmte.

Warmtenet en aquathermie

Op dit moment hebben de meeste mensen op Numansgors een aardgas cv-ketel hangen. Er zijn meer manieren om een woning of gebouw te verwarmen. Als we warmte van de zomer in de bodem opslaan moet je dit uiteindelijk ook bij de woning krijgen. Hiervoor kan je een warmtenet gebruiken. Een warmtenet is een netwerk van leidingen onder de grond, waardoor warm water stroomt. Dat warme water wordt gebruikt om woningen en gebouwen te verwarmen. Daardoor hoeft er niet meer in ieder huis een aardgas cv-ketel te hangen. Per locatie kan de temperatuur in het warmtenet anders zijn. Er zijn voor de woningen op Numansgors drie temperaturen geschikt: 70 °C, 45 °C en 20 °C. In samenspraak met de gemeente en betrokken bewoners is besloten om een energieconcept voor het 45°C-net en 20 °C-net verder uit te werken. In het rapport wordt verder in detail uitgelegd wat er nog meer voor verschillen zijn. Om in de toekomst een keuze te kunnen voor een aardgasalternatief moet er een vergelijking komen tussen de verschillende aardgasalternatieven en de situatie hoe u nu verwarmt, kookt en warm kraanwater maakt. U hoeft nu nog geen keuze te maken.

Isoleren en ventileren

Ook met de alternatieven van aardgas zullen we zuinig moeten zijn. Dit betekent dat verbeteren van isolatie en aanbrengen van energiezuinige ventilatie een logische stap is naar een aardgasvrij Numansgors. Daardoor kunnen woningen in de toekomst ook verwarmd worden met een lagere temperatuur en zal de grootste CO2 reductie worden gerealiseerd. We hebben nu de warmtevraag van de toekomst per woning per jaar vastgesteld op de hoeveelheid warmte van 1.000m3 aardgas. Nu wordt er gemiddeld 1.500 m3 aardgas per woning per jaar gebruikt voor koken, verwarmen en warm kraanwater maken.

Investering en opbrengst

Voor de twee uitgewerkte energieconcepten is een financiële analyse gemaakt. Hieronder de hoofdlijnen, meer details zijn in het volledige rapport te vinden.

Energieconcept 45°C-net (LT)

• Eenmalige investering voor 200 woningen: € 4.860.000

• Jaarlijkse exploitatiekosten voor 200 woningen: € 229.500

• Jaarlijkse vaste kosten € 652 incl btw per woning (100% ACM)

• Jaarlijkse variabele kosten bij een warmtevraag gelijk aan 1000m3 aardgas: € 1718 incl btw (100% ACM)

• Bedrag wat tekort komt bij bovengenoemde getallen over een periode van 30 jaar: € 2.915.000

• Geen aftrek van EIA/ISDE/SDE++ subsidie of bijdrage voor aansluitkosten meegenomen

• Projectrendement (IRR) en WACC 5,9%

• Uitgangspunt: alle woningen worden aangesloten op dit systeem

• Bedragen excl. btw tenzij anders aangegeven

Energieconcept 20°C-net (ZLT)

• Eenmalige investering voor 200 woningen: € 4.890.000

• Jaarlijkse exploitatiekosten voor 200 woningen: € 211.500

• Jaarlijkse vaste kosten € 652 incl btw per woning (100% ACM)

• Jaarlijkse variabele kosten bij een warmtevraag gelijk aan 1000m3 aardgas: € 1718 incl btw (100% ACM)

• Bedrag wat tekort komt bij bovengenoemde getallen over een periode van 30 jaar: € 2.854.000

• Geen aftrek van EIA/ISDE/SDE++subsidie of bijdrage voor aansluitkosten meegenomen

• Projectrendement (IRR) en WACC: 5,9%

• Uitgangspunt: alle woningen worden aangesloten op dit systeem

• Bedragen excl. btw tenzij anders aangegeven

Een projectrendement (IRR) en WACC van 5,9%, zoals meegenomen in de berekeningen is nodig om aan de eisen van marktpartijen te voldoen. Door bewoners en/of lokale overheden te laten participeren tegen een lager rendement (bijvoorbeeld 1,5%) daalt het bedrag wat er tekort is van € 2.915.000 naar € 422.000 en van € 2.845.000 naar € 925.000.

Huidige energietarieven waarop bovenstaande getallen zijn bepaald betreffen de energietarieven van september 2021. De huidige tarieven bij nieuwe contracten zijn behoorlijk gestegen. Het is voor nu niet duidelijk hoe lang deze hoge prijzen aanhouden. Bij een definitieve keuze voor een aardgasalternatief zal afgesproken moeten worden welke energietarieven opgenomen worden in de berekening tussen de verschillende oplossingen en de huidige situatie. Nu hoeft er nog geen keuze te worden gemaakt.

HOE VERDER?

Als vervolgstappen zou je kunnen denken aan:

• Een kosten en baten vergelijk maken voor inwoners van Numansgors van verschillende oplossingen.

• Onderzoeken of er draagvlak is voor een dergelijke oplossing.

• Onderzoeken of er marktpartijen zijn die hier brood in zien.

• Starten met stap voor stap isoleren en aanbrengen energiezuinige ventilatie.

• Op zoek gaan naar extra financiering doormiddel van subsidies.